ILLE sub umbrosæ qui stratus frondibus ulmi
Cantavit fastos ruricolasque senes;
Et quos concipiant juvenilia pectora sensus ;
Ut varia tumeant spe trepidentque metu;
Et spirare ausus fidibus graviora Britannis
Pindarico grandes protulit ore modos :
Idem etiam ingenio penetravit condita rerum,
Naturæ cæcas introiitque vias;
Nec metuit versu puer illustrare Latino
Arcanos Sophiæ difficilesque locos.
Explicuit doctus quo tandem percita motu
Incipiat vires mens agitare suas :
Quo derivetur primum edita fonte potestas
Illa sagax animi mirificusque vigor.
Inter Etonenses conscriptus nempe catervas,
Cum vernos ageret jam tener ille dies,
Ingenium angustos intra compescere fines
Sprevit, et audaci ponere fræna fugæ ;
Vulgaresque sequi puer indignatus honores,
Materie struxit nobiliore modos.
Doctus Socratici quid pagina ferret alumni,
Discipuloque daret quas Academus opes,
Corporeo victor resolutus carcere, mentis
Excursu voluit liberiore frui.
Ergo Pieriam dignus gestare coronam
Romano vates Anglus honore nitet ;
Ingenioque potens et magno carmine, sedes
Nomen ad æthereas tollit, Etona, tuum!
UNDE Animus scire incipiat: quibus inchoet orsa
Principiis seriem rerum, tenuemque catenam
Mnemosyne; Ratio unde rudi sub pectore tardum
Augeat imperium; et primum mortalibus ægris
Ira, Dolor, Metus, et Curæ nascantur inanes,
Hinc canere aggredior. Nec dedignare canentem,
O decus! Angliacæ certe O lux altera gentis !
Si qua primus iter monstras, vestigia conor
Signare incerta, tremulaque insistere planta.
Quin potius duc ipse (potes namque omnia) sanctum 10
Ad limen, (si rite adeo, si pectore puro,)
Obscuræ reserans Naturæ ingentia claustra.
Tu cæcas rerum causas, fontemque severum
Pande, Pater; tibi enim, tibi, veri magne Sacerdos,
Corda patent hominum, atque altæ penetralia Mentis.15
Tuque aures adhibe vacuas, facilesque, Favoni,
(Quod tibi crescit opus) simplex nec despice carmen,
Nec vatem: non illa leves primordia motus,
Quanquam parva, dabunt. Lætum vel amabile quicquid
Usquam oritur, trahit hinc ortum ; nec surgit ad auras,20
Quin ea conspirent simul, eventusque secundent.
Hinc variæ vitaï artes, ac mollior usus,
Dulce et amicitiæ vinclum : Sapientia dia
Hinc roseum accendit lumen, vultuque sereno
Humanas aperit mentes, nova gaudia monstrans, 25
Deformesque fugat curas, vanosque timores:
Scilicet et rerum crescit pulcherrima Virtus.
Illa etiam, quæ te (mirum!) noctesque diesque
Assidue fovet inspirans, linguamque sequentem
Temperat in numeros, atque horas mulcet inertes; 30
Aurea non alia se jactat origine Musa.
Principio, ut magnum fœdus Natura creatrix
Firmavit, tardis jussitque inolescere membris
Sublimes animas; tenebroso in carcere partem
Noluit ætheream longo torpere veterno :
Nec per se proprium passa exercere vigorem est,
Ne sociæ molis conjunctos sperneret artus,
Ponderis oblita, et cœlestis conscia flammæ.
Idcirco innumero ductu tremere undique fibras
Nervorum instituit: tum toto corpore miscens
Implicuit late ramos, et sensile textum,
Implevitque humore suo (seu lympha vocanda,
Sive aura est) tenuis certe, atque levissima quædam
Vis versatur agens, parvosque infusa canales
Perfluit; assidue externis quæ concita plagis,
Mobilis, incussique fidelis nuntia motus,
Hinc inde accensa contage relabitur usque
Ad superas hominis sedes, arcemque cerebri.
Namque illic posuit solium, et sua templa sacravit
Mens animi: hanc circum coëunt, densoque feruntur 50
Agmine notitiæ, simulacraque tenuia rerum :
Ecce autem naturæ ingens aperitur imago
Immensæ, variique patent commercia mundi.
Ac uti longinquis descendunt montibus amnes
Velivolus Tamesis, flaventisque Indus arenæ,
Euphratesque, Tagusque, et opimo flumine Ganges,
Undas quisque suas volvens, cursuque sonoro
In mare prorumpunt: hos magno acclinis in antro
Excipit Oceanus, natorumque ordine longo
Dona recognoscit venientum, ultroque serenat
Cæruleam faciem, et diffuso marmore ridet.
Haud aliter species properant se inferre novellæ
Certatim menti, atque aditus quino agmine complent.
Primas tactus agit partes, primusque minutæ
Laxat iter cæcum turbæ, recipitque ruentem.
Non idem huic modus est, qui fratribus: amplius ille
Imperium affectat senior, penitusque medullis,
Visceribusque habitat totis, pellisque recentem
Funditur in telam, et late per stamina vivit.
Necdum etiam matris puer eluctatus ab alvo
Multiplices solvit tunicas, et vincula rupit ;
Sopitus molli somno, tepidoque liquore
Circumfusus adhuc : tactus tamen aura lacessit
Jamdudum levior sensus, animamque reclusit.
Idque magis simul, ac solitum blandumque calorem 75 Frigore mutavit cœli, quod verberat acri
Impete inassuetos artus: tum sævior adstat,
Humanæque comes vitæ Dolor excipit : ille
Cunctantem frustra et tremulo multa ore querentem
Corripit invadens, ferreisque amplectitur ulnis.
Tum species primum patefacta est candida Lucis
(Usque vices adeo Natura bonique, malique,
Exæquat, justaque manu sua damna rependit)
Tum primum, ignotosque bibunt nova lumina soles.
Carmine quo, Dea, te dicam, gratissima cœli
Progenies, ortumque tuum: gemmantia rore
Ut per prata levi lustras, et floribus halans
Purpureum Veris gremium, scenamque virentem
Pingis, et umbriferos colles, et cærula regna?
Gratia te, Venerisque Lepos, et mille Colorum,
Formarumque chorus sequitur, Motusque decentes.
At caput invisum Stygiis Nox atra tenebris
|